Manganez Nedir? Faydaları ve Etkileri Nelerdir?

İnsan vücudu için öneme sahip manganez aminoasit, kolesterol, glikoz, karbonhidrat gibi birçok sistemde rol oynar. Vücut diğer minerallere göre daha az miktarlarda manganez ihtiyacı duyar. Yine de manganezin metabolik faaliyetlere de etkisi büyüktür. Kemik oluşumu, kanın pıhtılaşması ve enfeksiyonlarında azaltılması gibi önemli görevlere dahil olur. (1) Manganez mitokondrilerde yoğunlaşır bu nedenle büyüme ve gelişme üzerinde de etkilidir (2). İnsan vücudu manganez üretemez fakat karaciğer, pankreas, kemik, böbrek ve beyinde depolayabilir. Bu nedenle vücudun ihtiyacı olan manganez miktarını doğru gıdalar ve takviyelerle karşılamak önemlidir. (3) “Manganez nedir?” sorusunu yanıtlarken bulunduğu gıdaları göz önüne almak da önemlidir. Manganez kepekli tahıllar, baklagiller, kabuklu yemişler, yeşil yapraklı sebzeler ve çayda yoğun olarak mevcuttur. Manganez alım raporuna göre günlük miktarlar belirlenmiştir. Miktarlar 14-16 yaş aralığındaki çocukları için farklıdır. Çocuklar için 1.78 ile 2.76 mg olmalıdır. Kadınlarda 2.14-2.23 mg, erkeklerde ise 2.64-2.81 mg ideal seviyedir.(4)

Manganezin Görevleri Nelerdir?

Manganez vücudun normal ve sağlıklı fonksiyonu için ihtiyaç duyduğu dokuz eser mineralden biridir. Makro ve eser olarak iki temel türe ayrılır. “Manganez nedir?” sorusu türler içerisinde bulunan minerallere göre yanıtlanabilir. Kalsiyum, fosfor, magnezyum, sodyum, potasyum, klorür, kükürt makro minerallerdir. Demir, manganez, bakır, iyot, çinko, kobalt, florür, selenyum ise eser minerallere dahildir. (5) Manganezin temel görevleri arasında şunlar yer alır: (6)

• Besini enerjiye dönüştürmek: Manganez gıdalarda bulunan proteinleri, karbonhidratları ve kolesterolü parçalar. Enerjiye dönüştürme görevini üstlenen enzimlerin ihtiyacı olan bir mineraldir.
• Kemik ve bağ dokuları oluşturmak: Manganez kemik, kıkırdak ve kolajen oluşumundan sorunlu enzimleri aktive ederek kemik sağlığını desteklemeye yardımcı olur.
• Hücreleri serbest radikallerden korumak: Manganez süperoksit dismutaz güçlü bir antioksidan enzimdir. Diğer antioksidanlara benzer şekilde vücudu zararlı serbest radikallere karşı korur. Enfeksiyona neden olan serbest radikallerden biri olan süperoksiti temizleyecek mitokondrilerin korunmasına yardımcı olur. (7)
• Beyin ve hafıza fonksiyonlarında rol almak: Manganez nörotransmitter sentezi ve metabolizmasında aktif rol oynar. Ayrıca mitokondriyal aktiviteler gibi beyin gelişimi ve işleyişini sağlayan faaliyetlerde etkilidir. (8)

Manganezin Faydaları Nelerdir?

“Manganez nedir?” sorusunu fayda ve etkileri ile yanıtlayabiliriz. Serbest radikal hasarıyla savaşan manganez, likidite ve karbonhidrat metabolizmasına destek sunan antioksidanların üretimi için gereklidir. Sağlıklı bir sinir sistemi ve beyin fonksiyonun olmazsa olmazıdır. Manganez glikoz metabolizması, akciğer rahatsızlıkları, osteoporoz gibi birçok metabolik faaliyete katkı sağlar (9).

Hastalık riskini azaltır

Vücuttaki önemli antioksidanlardan biri olan manganez, süperoksit dismutaz enziminin (SOD) bir parçasıdır. Antioksidanlar, hücrelere zarar veren serbest radikallere karşı vücudu korur. Aynı zamanda kalp sağlığını desteklerken vücudu bazı kanser türlerine karşı korumaya yardımcı olur (10). SOD, Serbest radikallerden biri olan süperoksiti zarar vermeyecek kadar küçük moleküllere dönüştürme yeteneğine sahiptir. Bu sayede serbest radikallerin olumsuz etkilerine karşı vücudu korur (11).

Kemik sağlığını iyileştirir

Manganez etkisini artırmak için kalsiyum, çinko, bakır içeren besinler ile birleştirilebilir. Özellikle ileri yaşlarda önem kazanan kemik mineral yoğunluğunun artırılmasına yardımcı olur. Araştırmalar manganezin kalsiyum, çinko, bakır ile alınmasının kadınlarda spiral kemik kaybını azaltmaya yardımcı olabileceğini gösterir. (12) Manganezin etkisine yönelik zayıf kemik yapısına sahip kadınlarda bir araştırma yapılmıştır. Sonuçlar D vitamini, magnezyum ve bor takviyesi almanın kemik kütlesini iyileştireceğini kanıtlar. (13)

Kan şekerini düzenler

Manganez, vücutta kan şekeri seviyelerini düzenlemeye destek sağlar. Pankreasta yoğun şekilde bulunan manganez, şekeri kandan uzaklaştıran insülin üretiminde rol oynar. Böylelikle manganez insülinin yoğun şekilde salgılanmasında görev alabilir ve kan şekerini stabilize etmeye yardımcı olur (14). Aynı zamanda düşük seviyelerde seyreden manganez vücutta kan şekeri kontrolünü olumsuz etkileyebilir.

Besin metabolizmalarında rol oynar

Manganez vücuttaki çeşitli kimyasal süreçlerde bir kofaktör olarak görev yapar. Metabolizmadaki birçok enzimin aktive olmasına yardımcı olur ve birçok kimyasal işlemde rol alır. Protein ve aminoasit sindirim ve kullanımının gerçekleşmesini sağlar. Aynı zamanda kolesterol ve karbonhidrat metabolizmasında görev alır. Manganez gelişim, üreme, enerji üretimi, bağışıklık sistemi ve beyin aktivitesinin düzenlenmesinde yardımcı olarak çalışır (15).

Tiroid sağlığını destekler

Vücudun hormonal sistemi içerisinde önemli role sahip olan tiroid aktivitesi manganez alımı ile ilişkilidir. Tiroksin üretimi ve sağlıklı tiroid fonksiyonları için manganez önemlidir. Tiroksin, tiroid bezinin normal işlevi için gereklidir. İştahı, metabolizmayı, kiloyu, organ faaliyetlerinin korunmasına yardımcı olan hayati role sahip bir hormondur. Aynı zamanda manganez eksikliği kilo alımına ve hormon dengesizliklerine ve hipotiroid riskine neden olabilir (16).

Yaşa Bağlı Manganez Alım Miktarı

ABD Gıda ve Beslenme Kurulu (FDA) yaş ve cinsiyete göre değişen manganez tüketim miktarlarını belirler. Bu miktarlar tüm sağlıklı bireylerin gereksinimlerini karşılayan ortalama bir diyete göre hesaplanır (17).

1. 0-6 yaş erkeklerde 0.003 mg/gün, kızlarda 0.003 mg/gün
2. 7-12 yaş erkeklerde 0.6 mg/gün, kızlarda 0.6 mg/gün
3. 1-3 yaş erkeklerde 1.2 mg/gün, kızlarda 1.2 mg/gün
4. 4-8 yaş erkeklerde 1.5 mg/gün, kızlarda 1.5 mg/gün
5. 9-13 yaş erkeklerde 1.9 mg/gün, kızlarda 1.6 mg/gün
6. 14-18 yaş erkeklerde 2.2 mg/gün, kızlarda 1.6 mg/gün
7. 19 yaş ve üzeri erkeklerde 2.3 mg/gün, kızlarda 1.8 mg/gün
8. Gebelik döneminde 2.0 mg/gün
9. Emzirme döneminde 2.6 mg/gün

Manganez Tüketimi Nasıl Olmalıdır?

Çeşitli bitkisel besin kaynakları içeren bir beslenme rutini vücudun ihtiyacı olan manganezin karşılanmasına yardımcı olabilir. “Manganez nedir?” sorusuna verilecek yanıt beslenme programı ile yakından alakalıdır. Midye, fındık, ceviz, esmer pirinç, nohut, ıspanak, kabak, barbunya, elma, yulafta yoğun olarak bulunur. Bunun yanı sıra patates, çay, fıstık, karides, susam, ton balığı, tavuk göğsünde eser miktarda bulunur. (17) Bununla birlikte manganez eksikliği kendini cilt bozuklukları, fazla düşük kolesterol seviyeleri ile gösterebilir (18). Fazla manganez safrada atık olarak birikse de yüksek kolesterol, kas ağrısı, hafıza sorunları ortaya çıkabilir (19). Vitabiotics tarafından sunulan Neurozan tablet formülünde C, E, B vitaminleri bulundurur. Bunun yanı sıra iyot, çinko ve çok daha fazla etken madde ile sağlığı destekleyici bir takviye gıda görevi görür. Neurozan ile günlük beslenmenize ek olarak vücudun ihtiyacı olan manganezi karşılayabilirsiniz. İçerdiği birden fazla vitamin ve mineral ile beyin sağlığınızı destekleyebilirsiniz.

Kaynaklar:

1. https://www.medicalnewstoday.com/articles/325636
2. https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=19&contentid=manganese
3. https://www.rxlist.com/manganese/supplements.htm
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29548610/?dopt=Abstract
5. https://medlineplus.gov/minerals.html
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3185262/
7. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jnc.13442
8. https://www.verywellfit.com/manganese-requirements-and-dietary-sources-2507095
9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3614697/
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3185262/
11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8027856/
12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15658548/
13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23372018/
14. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29293455/
15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2067987/
16. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Manganese-HealthProfessional/#en21
17. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3819860/
18. https://www.nrv.gov.au/nutrients/manganese
19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29849912/?dopt=Abstract