Çölyak Hastalığının Belirtileri: Gluten Intoleransı Nedir?
Çölyak hastalığı belirtileri, gluten adlı proteine karşı vücudun geliştirdiği aşırı duyarlılık sonucu ince bağırsaklarda hasar oluşmasıyla karakterize genetik bir rahatsızlıktır. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir proteindir ve çölyak hastaları bu proteini içeren gıdaları tükettiklerinde bağışıklık sistemi tarafından zararlı bir madde olarak algılanır. Bu durum, bağırsak hücrelerine saldırıya ve sonuç olarak besinlerin emiliminde ciddi sorunlara yol açar.
Çölyak Hastalığının Belirtileri
Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterir ve bazen diğer rahatsızlıklarla karıştırılır. Tipik belirtiler arasında karın ağrısı, ishal, gaz, şişkinlik, kilo kaybı, yorgunluk ve demir eksikliği anemisi bulunur. Çocuklarda büyüme geriliği, yetişkinlerde ise kemik erimesi (osteoporoz) gibi belirtiler de görüle Çölyak hastalığının belirtileri büyük ölçüde farklılık gösterebilir. Çocuklarda ve yetişkinlerde de farklı olabilirler. Yetişkinler için sindirim semptomları şunları içerir:
- İshal
- Tükenmişlik hissi
- Kilo kaybı
- Şişkinlik ve gaz
- Karın ağrısı
- Mide bulantısı ve kusma
- Kabızlık
Ancak çölyak hastalığı olan yetişkinlerin bir kısmında sindirim sistemiyle ilgili olmayan belirtiler vardır:
- Anemi, genellikle demir emiliminin azalması nedeniyle demir eksikliğinden kaynaklanır.
- Kemik yoğunluğu kaybı ya da kemiklerin yumuşaması
- Kabarcıklı deri döküntüsü
- Ağız ülserleri
- Baş ağrısı ve yorgunluk
- Ayaklarda ve ellerde görülen uyuşma ve karıncalanma hissi
- Eklem ağrısı
- Hiposplenizm olarak bilinen dalağın işleyişinde azalma
- Yüksek karaciğer enzimleri
Çocuklarda Çölyak Hastalığının Belirtileri
Çölyak hastalığının belirtileri olan çocukların sindirim sorunları yaşama olasılığı yetişkinlere göre daha yüksektir:
- Mide bulantısı ve kusma
- Kronik ishal
- Şişmiş göbek
- Kabızlık
- Gaz
- Soluk, kötü kokulu dışkılar
Besinlerin emilememesi şunlarla sonuçlanabilir:
- Bebeklerde gelişme geriliği
- Diş minesinde hasar
- Kilo kaybı
- Anemi
- Sinirlilik
- Kısa boy
- Gecikmiş ergenlik
Çölyak Hastalığının Tedavisi
Çölyak hastalığının tedavisi, ömür boyu sürecek bir glutensiz diyet uygulamaktır. Bu diyet, gluten proteini içeren tüm gıdaların (buğday, arpa, çavdar gibi maddeler ve bunlardan yapılan ürünlerin) kesinlikle diyetten çıkarılmasını gerektirir. Hastaların beslenme eksikliklerini önlemek ve sağlıklı bir diyet planı oluşturmak için bir diyetisyen veya beslenme uzmanı ile çalışmaları önerilir.
Çölyak hastalarının beslenmesi; et, balık, meyve, sebze, pirinç, patates gibi doğal olarak glütensiz gıdalar ile patates, pirinç, mısır, soya, fındık, kinoa, karabuğday ve fasulye gibi glütensiz unlar içermelidir.
Çölyak Hastalığının Belirtilerine Karşı Alınacak Önlemler
Çölyak hastalığına karşı alınabilecek önlemler arasında, glutensiz diyetin yanı sıra, çapraz kontaminasyon risklerine karşı dikkatli olmak yer alır. Bu, glutensiz gıdaların gluten içeren gıdalarla temas etmemesi gerektiği anlamına gelir. Ayrıca, glutensiz ürünlerin etiketlerini dikkatlice okumak ve gıda katkı maddelerine karşı bilinçli olmak da önemlidir. düzenli tıbbi takip ve gerekirse vitamin ve mineral takviyeleri alarak sağlıklarını korumalıdır. Immunace Original, gluten içermeyen formülüyle çölyak hastalarının kullanımına uygundur.
Çölyak hastalığı, doğru yönetildiğinde, hastaların sağlıklı ve aktif bir yaşam sürdürmelerini sağlayabilir.
Çölyak Hastalığı Nasıl ve Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Yaşamın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilen genetik bir rahatsızlıktır. Literatürde, çocukluk, ergenlik, orta yaş ve yaşlılıkta çölyak hastalığının görüldüğü belirtilmektedir. Klasik çölyak hastalığı genellikle 6 ile 24 aylık çocuklarda ek gıda ile birlikte gluten alımının başlamasıyla ortaya çıkar. Atipik çölyak hastalığı ise genellikle 5-6 yaş ve üstü çocuklarda ve yetişkinlerde görülür. Sessiz çölyak hastalığı ve potansiyel çölyak hastalığı gibi diğer türleri de farklı yaş gruplarında ve semptomlarla kendini gösterilir.
Çölyak hastalığı, her iki cinsiyette ve her yaş grubunda görülebilen bir durumdur. Sağlıklı bir toplumda yaklaşık olarak yüzde 1 oranında görülen bu hastalık, vücudun glutenli besinleri tolere edememesinden kaynaklanır. Çölyak hastalığının belirtileri bazen belirgin olmaz ve sindirim sistemi şikayetleri olmadan da bu hastalık görülür.
Bu nedenle, çölyak hastalığına karşı farkındalık yaratmak ve erken tanı koymak önemlidir. Eğer çölyak hastalığı şüphesi varsa, basit bir kan tahlili ile bu durum anlaşılır ve gerekirse endoskopi ile ince bağırsak yapısı değerlendirilir. Kesin tanı, endoskopi sırasında alınan biyopsinin patolojiye gönderilmesi ile konulur.
Çölyak hastaları, bağırsak hasarını önlemek için yaşamları boyunca glutensiz bir diyet uygulamalı ve düzenli tıbbi takip altında olmalıdır, çünkü herhangi bir diyet ihlali bağırsak hasarını yeniden tetikleyebilir.
Çölyak Hastalığı Genetik Mi?
Genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkan karmaşık bir otoimmün durumdur. Genetik faktörler, çölyak hastalığının gelişiminde önemli bir rol oynar. En iyi bilinen genetik faktörler, insan lökosit antijeni (HLA) sistemi ile ilişkilidir. HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 gen varyantları, çölyak hastalığı olan bireylerin büyük çoğunluğunda bulunur ve bu hastalığa yatkınlıkta kritik bir öneme sahiptir.
Bu genetik yatkınlık, çölyak hastalığının aileler arasında görülme sıklığını da açıklar. Birinci derece akrabalarda çölyak hastalığı riski, genel popülasyona göre daha yüksektir.
Ancak, HLA-DQ2 veya HLA-DQ8 genlerinin varlığı tek başına çölyak hastalığı için yeterli değildir. Bu genlere sahip olan herkes çölyak hastası olmaz. Bu durum, hastalığın gelişiminde diğer genetik ve çevresel faktörlerin de etkili olduğunu gösterir. Diğer genetik faktörler arasında, çeşitli non-HLA genler ve bağışıklık sistemi ile ilişkili diğer genler bulunmaktadır. Bu genlerin tam olarak hangi işlevleri yerine getirdiği ve çölyak hastalığına nasıl katkıda bulunduğu aktif araştırma konusudur.
Çölyak hastalığının ortaya çıkması için genetik faktörlerin yanı sıra gluten içeren gıdaların tüketilmesi gibi çevresel bir faktörün de etkili olduğu bilinmektedir.
Gluten tüketimi, genetik olarak yatkın bireylerde bağışıklık sisteminin anormal bir tepkisini tetikleyerek ince bağırsaklarda hasara yol açar. Bu durum, çölyak hastalığının belirtilerine ve komplikasyonlarına neden olur.
Kaynaklar:
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/14240-celiac-disease
https://www.webmd.com/digestive-disorders/celiac-disease/celiac-disease
