D Vitamini Nedir? D Vitamini Nelerde Var?

D vitamini nelerde var? Sizler için, özellikle pandemi sürecinde birçok kişinin aklındaki soruya cevap niteliğinde bir yazı hazırladık. Yağda çözünen D vitamini, besin takviyeleri ve birkaç gıdada doğal olarak bulunmaktadır. Ayrıca D vitaminini güneşten gelen UV ışınları ile de vücudumuzda üretebiliriz. Bağırsaktaki kalsiyum emilimini destekler ve ayrıca kemik büyümesi ve osteoblastlar ve osteoklastlar tarafından yeniden yapılanma için gereklidir. D vitamini, vücutta inflamasyonun azaltılmasının yanı sıra hücre büyümesi, nöromüsküler ve immün fonksiyon ve glikoz metabolizması gibi süreçlerin modülasyonu gibi başka rollere sahiptir. D vitamini durumu, serum 25 (OH) D konsantrasyonları ölçülerek değerlendirilmektedir.

D1, D2, D3, D4 ve D5 olmak üzere birkaç formdan oluşur. İki ana form D2 vitamini veya ergokalsiferol ve D3 vitamini veya kolekalsiferoldür. Bunlar topluca kalsiferol olarak bilinmektedir. Kalsitriol, D vitamininin aktif metabolitidir ve temelde hedef hücrelerin çekirdeklerinde bulunan vitamin D reseptörüne (VDR) bağlanarak biyolojik etkilerine aracılık eder.

D Vitamini Kaynakları

Besinler

Yağlı balık eti ve balık ciğeri yağları en iyi D vitamini kaynaklarındandır. Hayvanların besin alımı dokularındaki D vitamini miktarını etkiler. Bu sebeple, sığır karaciğeri, peynir ve yumurta sarısı, başta D3 vitamini ve metaboliti 25 (OH) D3 olmak üzere az miktarda D vitamini içerir. Mantarlar değişken miktarlarda D2 vitamini sağlar. Süt, portakal suyu, tereyağı ve peynir gibi kuvvetlendirilmiş yiyecekler de iyi bir D vitamini kaynaklarıdır.

Güneşe maruz kalma

D vitamini, 270-300 nm dalga boyunda ultraviyole ışığa maruz kaldığında ciltte üretilmektedir.

Besin takviyeleri

D vitamini takviyeleri D2 ve D3 vitaminlerini içerir. D2 ve D3 vitaminlerinin metabolizmadaki hareketlerinin çoğu adımı aynıdır. Bununla birlikte; çoğu kanıt, D3 vitaminin serum 25 (OH) D seviyesini daha büyük ölçüde arttırdığını ve bu yüksek seviyeleri her iki form da bağırsakta iyi emilmesine rağmen, D3 vitaminin D2 vitamininden daha uzun süre koruduğunu göstermektedir.

D Vitamini eksikliği

D vitamini eksikliği; güneş ışığına yeterli maruz kalınmadığında, böbreklerin D vitamini aktif forma dönüştüremediğinde veya sindirim sisteminde D vitamini emilimi yetersiz olduğunda ortaya çıkar. D vitamini eksikliği, süt alerjisi, laktoz intoleransı olan insanlarda ve vegan diyet uygulan insanlarda, bu besinlerin düşük D vitamini seviyelerine sahip olması nedeniyle yaygındır.

D vitamini eksikliği genellikle çocuklarda raşitizme yol açar. Kemik deformiteleri ve ağrıya ek olarak şiddetli raşitizm gelişememe, gelişimsel gecikme, hipokalsemik nöbetler, tetanik spazmlar, kardiyomiyopati ve diş anormalliklerine neden olabilmektedir.

D vitamini eksikliği, osteomalaziye yol açarak yetişkinlerde zayıf kemiklere yol açabilir. Osteomalazi belirtileri raşitizme benzerdir.

D Vitaminin Sağlığa Etkileri

Kemik sağlığı ve osteoporoz

Uzun süreli D vitamini eksikliği kemiklerinizi kırılgan hale getirir ve kolayca kırılmaktadır. Bu durum osteoporoz olarak adlandırılmaktadır. Özellikle yaşlı kadınların ve erkeklerin çoğunda osteoporoz mevcuttur. Kaslar, sağlıklı kemikler için de önemlidir çünkü dengeyi korumaya ve düşmeyi önlemeye yardımcı olurlar. D vitamini eksikliği, zayıf, ağrılı kaslara sebep olabilmektedir. Gıdalardan ve takviyelerden önerilen miktarda D vitamini almak, sağlıklı kemiklerin korunmasına yardımcı olur ve osteoporozu önler.

Depresyon

Beyninizin düzgün çalışması için D vitamini çok önemlidir. Bazı araştırmalar, düşük D vitamini seviyeleri ile artan depresyon riski arasında bağlantılar bulmuştur.

Tip 2 Diyabet

D vitamini, glikoz metabolizmasında rol oynar. Ayrıca pankreas beta hücrelerinde D vitamini reseptörü aracılığıyla insülin salgılanmasını uyarır. Kaslarda ve karaciğerdeki D vitamini reseptörleri aracılığıyla insülin direncini azaltır. D vitamini, glikoz metabolizması ve insülin sinyali üzerindeki etkilerinin yanı sıra iltihaplanmayı azaltma ve pankreas beta hücre fonksiyonunu iyileştirme yeteneği nedeniyle tip 2 diyabetin patofizyolojisine dahil olmaktadır.

Çoklu Skleroz

Birçok çalışma, düşük kan D vitamini seviyeleri ile çoklu skleroz gelişme riski arasında bağlantı kurmaktadır. D vitamini vücudunda yeterli miktarda bulunan kişilerin günlük alması gereken doz 600-1500 ünite arasındadır.

Mevsim geçişlerinde vücudunuzun direncini korumak için D vitamini seviyenizi ölçtürmeniz önemlidir. D vitamini nelerde var sorusu bu kadar yaygınken, d vitamini kaynakların konusunda bilgi sahibi olmak önem taşımaktadır. İhtiyaç durumunda ek bir besin takviyesi almanız faydalı olacaktır.

Referanslar:

• Sidney H Stein et al J Tenn Dent Assoc. J Tenn Dent Assoc. Spring 2011;91(2):30-3; quiz 34-5.
• Sue Penckofer et al Issues Ment Health Nurs. 2010 Jun; 31(6): 385–393. doi: 10.3109/01612840903437657
• Paul Lips et al J Steroid Biochem Mol Biol. 2017 Oct;173:280-285. doi: 10.1016/j.jsbmb.2016.11.021. Epub 2016 Dec 5.
• Martina B. Sintzel et al Neurol Ther. 2017 Dec 14. doi: 10.1007/s40120-017-0086-4
• Murat Doğan et al J Pediatr Endocrinol Metab. 2012;25(11-12):1129-39. doi: 10.1515/jpem-2012-0153.