Dikkat Dağınıklığı için Destekleyici Beslenme

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak bilinen dikkat dağınıklığı, çocukluk çağında görülen nöro gelişimsel bozukluklar arasındadır. Yetişkinlik döneminde kendini dikkat dağınıklığı olarak gösterir. Genellikle çocuklukta teşhis edilir ve yetişkinliğe kadar sürebilir. Dikkat bozukluğuna sahip kişiler dikkatlerini toplamada, dürtüyle davranışlarını kontrol etmede güçlük çekebilirler (1). Dikkat eksikliğine ait belirtiler çocuklarda, gençlerde ve yetişkinlerde benzer olsa da değişiklik gösterebilir.

Yaş ilerledikçe yetişkinlerin hatırlamada zorluk, organizasyon becerileriyle ilgili sorunlar yaşanması muhtemeldir. Diğer belirtiler arasında odaklanamama, hiperaktivite, düşünmeden ortaya çıkan aceleci davranışlar yer alır. Çocukların ortalama %8,4’ü, yetişkinlerin ise %2,5’i dikkat eksikliği sorunu yaşayabilir (2).

Dikkat Eksikliği Nedenleri

Dikkat eksikliğinin kesin nedenini tam olarak açıklamak mümkün değildir. Yine de semptomlar bazı faktörlerin bir kombinasyonu sonucu ortaya çıkar. Bu faktörlerden bazıları şu şekildedir (3):

Genetik

Dikkat eksikliği kişinin ailesinde bulunabilir. Çoğu durumda ebeveynlerden miras alınan genler dikkat eksikliğinin oluşmasında önemli bir faktördür. Araştırmalar dikkat eksikliği olan kişinin ebeveyn ve kardeşlerinin dikkat eksikliğine sahip olma olasılığının yüksek olduğunu gösterir (4). Bununla birlikte dikkat eksikliği tek bir genetik hatayla ilişkili değildir. Bu nedenle kalıtsal olma durumu daha karmaşık bir süreç olabilir.

Beyin fonksiyonu ve yapısı

Araştırmalar, dikkat eksikliği bulunan kişilerde, bulunmayanlara oranla bir takım farklılıklara işaret eder (5). Beyin taramalarını içeren araştırmalar dikkat eksikliğinde beynin belirli bölgelerinin daha küçük olabileceğini öne sürer. Bu da dikkat eksikliği bulunan kişilerin beynindeki nörotransmitterlerin seviyesinde bir dengesizlik bulunabileceğini gösterir. Beyin kimyasalları bu nedenle düzgün çalışmayabilir (6).

Beslenme

Gıdaların davranış üzerindeki etkileri hakkında yapılan araştırmalar oldukça yenidir. Yine de elde edilen sonuçlar bazı gıdaların davranışlar üzerinde etkisi bulunduğunu gösterir. Kafein uyanıklığı artırabilirken çikolata ve alkol davranış değişikliğine yol açabilir. Bunun yanı sıra beslenme eksiklikleri de davranış değişimlerine neden olabilir (7). Çalışmalar esansiyel yağ asitleri, vitamin, mineral takviyelerinin antisosyal davranış bozukluklarında azalmaya yardımcı olduğunu açıklar (8).

Risk Altındaki Gruplar

Aşağıdakiler dahil olmak üzere bazı kişiler dikkat bozukluğu ve hiperaktivite riskine daha yakındır:

• Prematüre veya düşük doğum ağırlıklı doğumlar
• Epilepsi
• Anne karnında ya da ilerleyen yaşamında kafa travması sonucu beyin hasarı

Dikkat Eksikliği Belirtileri ve Teşhis

Dikkat eksikliği bulunan kişiler uzun süre dikkat toplamak veya odaklanmak için mücadele ederler. Diğer önemli belirtileri arasında şunlar yer alır (9):

• Dikkatin kolaylıkla dağılması
• Yönlendirmeleri takip etmede zorluk
• Görevleri yerine getirememe veya eksik getirme
• Unutkanlık
• Anahtar, kitap, gözlük gibi kişisel eşyaları sık kaybetmek
• Ayrıntılara dikkat etmede zorluk
• Dağınıklık

Özelliklerde çocuklarda dikkat eksikliğini tespit etmek zor olabilir. Sağlık uzmanları ebeveynler ve öğretmenler ile belirtileri tartıştıktan sonra, kişiyi gözlemledikten sonra teşhis koyabilir. Teşhis için Türkiye Psikiyatrı Derneği’ne ait semptomlar ve semptomlara dayanan yönergeler bulunur. Bunun yanı sıra dikkat bozukluğu tespitinde uzmanlar aile geçmişini öğrenir, fiziksel ve nörolojik testler uygular. Zeka, yetenek, kişilik özellikleri, EEG tabanlı nöropsikiyatrik tarama içeren uygulamalar da yapılabilir.

Dikkat Eksikliğinde Beslenme ve Takviye Kullanımı

Sağlık bir beslenme programı dikkat dağınıklığının bazı semptomlarını hafifletmede etkili ve tamamlayıcı bir yaklaşım sunabilir. Bununla birlikte beslenme alışkanlıklarını gözden geçirmek, tedaviye yönelik ilk adım niteliğindedir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) dengeli beslenme programlarına dikkat çeker. Dengeli beslenme kalp hastalıkları da dahil olmak üzere birçok riski azaltmaya destek sağlayabilir. Takviye vitamin, mineral, protein ve yağlar medikal tedavi ve uygulanacak diyeti destekleyici rol oynar.

Aminoasit

Vücutta bulunan her hücrenin doğru şekilde çalışması için aminoasitlere ihtiyacı vardır. Diğer hücrelerin yanı sıra aminoasitler beyinde nörotransmiterler ve sinyal moleküllerinin yapımı için bulunur. Yapılan araştırmalar dikkat dağınıklığı olan kişilerin nörotransmitterlerle, düşük kan ve idrar seviyeleriyle ilgili sorunları olduğunu göstermiştir (10). Aminoasitten zengin baklagiller mercimek, bezelye, nohuttur. Bunun yanı sıra balık, peynir, yulaf, fıstık, tavuk göğsü gibi gıdalar da aminoasit içerir.

Vitamin ve Mineraller

Dikkat dağınıklığı bulunan veya bulunmayan çoğu kişide demir, çinko eksiklikleri zihinsel bozukluklara yol açabilir (11). Bununla birlikte araştırmalar dikkat dağınıklığı olanlarda daha düşük çinko, magnezyum, kalsiyum ve fosfor seviyelerini gösterir (12). Diğer araştırma sonuçları çinko ve demir takviyelerinin kişiler üzerinde iyileşmeye yönelik etkiler gösterdiğini kanıtlar (13,14). Diğer çalışmalarda ise multivitamin ve mineral takviyeleri sonucu dikkat dağınıklığı semptomlarında iyileşme gözlenmiştir (15).

Demir

Beyin fonksiyonları için hayati bir öneme sahip demir dikkat dağınıklığında semptomların giderilmesinde etkili olabilir. Yapılan araştırmalar düşük demir seviyeleri ile dikkat dağınıklığı arasında bağlantı olduğunu gösterir (16). 2012 yılında demir eksikliği üzerine önemli bir araştırma yapılmıştır. Araştırma, demir eksikliğinin hem çocuk hem genç yetişkinlerde ruh sağlığı sorunlarını artırabileceğini ifade eder (17). Beslenme düzeni demir eksikliğinde son derece önemlidir. Kırmızı et, yumurta, tavuk ve hindi eti, koyu yeşil yapraklı sebzeler yüksek demir içerir.

Vitamin ve mineraller vücudun işleyişi için gerekli olan temel besinlerdir. Birbirini destekleyen bu besinleri vücudun ihtiyaçlarına göre tüketmek önemlidir. Dengeli beslenme genel sağlığınızı korumaya ve hayat kalitenizi arttırmaya yardımcı olur. Vitabiotics Neurozan içerdiği kompleks vitaminler ve özel besinler ile geniş kapsamlı bir gıda takviyesi sunar.

Kaynaklar:

1. https://www.cdc.gov/ncbddd/adhd/facts.html
2. https://www.psychiatry.org/patients-families/adhd/what-is-adhd
3. https://www.nhs.uk/conditions/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd/causes/
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29892054/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2894421/
6. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0006899308015473
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17181902/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12091259/
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16961424/
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20881069/
11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9368235/
12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18054688/
13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21309695/
14. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24482441/
15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4212392/
16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3680022/