Gebelik Zehirlenmesi (Preeklampsi): Neden Olur?

Gebelik mutluluk verici ve heyecanlı bir süreç olduğu kadar bilinmezlikleri ve bazen beklenmedik sorunları da beraberinde getiren bir yolculuk. Bu süreçte anne adayının kendi sağlığına ve beslenmesine özen göstermesi gerekir. Ancak bazen hamilelik sırasında bazı beklenmedik sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bunlardan biri de gebelik zehirlenmesi olarak bilinen durumdur.

Gebelik zehirlenmesi, hamilelik sırasında anne adayının kan basıncının yükselmesi ve idrarında protein kaybı olması ile fark edilen bir durumdur. Bu durum, anne adayının ve bebeğinin sağlığını tehdit edebilir. Ve genellikle hamileliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkar. Ancak bazı durumlarda daha erken de görülebilir.

Gebelik zehirlenmesinin belirtileri nelerdir?

Gebelik zehirlenmesinin en önemli belirtisi yüksek tansiyondur. Normalde hamilelik sırasında kan basıncı biraz artabilir, ancak gebelik zehirlenmesinde bu artış normalin çok üzerindedir. (1)

• Şiddetli Başağrısı
• Görme bozuklukları (özellikle bulanık görme) veya körlük
• Bilinç değişiklikleri
• Nefes darlığı
• Ödem
• Kaburga altında ağrı
• Aşırı yorgunluk ve güçsüzlük hali
• İstemsiz kasılmalar
• İdrarın köpüklü olması veya renk değiştirmesi

Gebelik zehirlenmesinin nedenleri nelerdir?

Gebelik zehirlenmesinin sebepleri birden fazla bileşeni içerebilir. Öncelikle bu durumun plasentada başladığı yaygın kanıdır. (2)

– Plasentanın gelişimi: Plasenta, anne ile bebek arasındaki kan dolaşımını sağlayan bir organdır. Gebelik zehirlenmesinde plasentanın damarları daralır ve kan akışı azalır. Bu da kan basıncının yükselmesine ve böbreklerin zarar görmesine yol açar.

– Genetik faktörler: Gebelik zehirlenmesi ailesel olarak görülebilir. Ailede gebelik zehirlenmesi olan kişilerin çocuklarında da bu durumun görülme riski artar.

– Bağışıklık sistemi: Gebelik sırasında anne adayının bağışıklık sistemi değişir. Bazı durumlarda bağışıklık sistemi plasentayı yabancı bir cisim olarak algılayabilir ve ona karşı tepki verebilir.

Gebelik zehirlenmesinin risk faktörleri nelerdir?

Preeklampsi riskini artıran durumlar şunlardır: (2)

• Daha önceki bir gebelikte preeklampsi geçirme
• Birden fazla bebekle hamilelik
• Kronik yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
• Gebelik öncesi tip 1 veya tip 2 diyabet
• Böbrek hastalığı
• Otoimmün bozukluklar
• Tüp bebek tedavisi kullanımı

Preeklampsi geliştirme olasılığı orta düzeyde olan durumlar şunlardır:

• Şu anki eşle ilk gebelik
• Obezite
• Ailede preeklampsi öyküsü
• Anne yaşının 35 veya daha büyük olması
• Daha önceki bir gebelikte komplikasyonlar
• Son gebelikten sonra uzun süre geçmiş olması – 10 yıl

Gebelik zehirlenmesi sonucu ne olur?

Gebelik zehirlenmesi, hem anne adayının hem de bebeğinin sağlığını olumsuz etkileyebilir. Gebelik zehirlenmesinin olası etkileri şunlardır: (3)

Annede nadir görülen ancak ciddi ve hemen ortaya çıkabilen komplikasyonlar şunlar olabilir:

• Kanama sorunları
• Nöbet (eklampsi)
• Fetal büyüme kısıtlaması
• Bebek doğmadan önce plasentanın rahimden erken ayrılması
• Karaciğerin yırtılması
• Felç

Preeklampsi öyküsü olan bir kadın, gelecekte aşağıdaki sorunlar için daha yüksek risk altındadır:

• Kalp hastalığı
• Diyabet
• Böbrek hastalığı
• Kronik yüksek kan basıncı

• Fetal büyüme kısıtlaması: Preeklampsi, plasentaya kan taşıyan damarları etkiler. Eğer plasenta yeterli kan alamazsa, bebek yetersiz kan ve oksijen ile beslenir ve daha az besin alır. Bu da fetal büyüme kısıtlaması olarak bilinen yavaş bir büyümeye yol açabilir.

• Erken doğum: Gebelik zehirlenmesi plansız bir şekilde 37. haftadan önce doğuma (erken doğum) neden olabilir. Ayrıca, planlanmış erken doğum preeklampsinin temel tedavisidir.

• Plasenta ayrılması: Preeklampsi, plasentanın doğumdan önce rahmin iç duvarından ayrılma riskini artırır. Şiddetli plasenta ayrılması, annede ve bebekte hayatı tehdit edebilecek şiddetli kanama neden olabilir.

• HELLP sendromu: HELLP, hemoliz (kırmızı kan hücrelerinin yıkımı), yüksek karaciğer enzimleri ve düşük trombosit sayısı anlamına gelir. Bu şiddetli preeklampsi formu birkaç organ sistemini etkiler.

• Eklampsi: Eklampsi, preeklampsi belirtileri ve bulgularıyla birlikte nöbetlerin veya komanın başlangıcıdır. Bu durumda, preeklampsiye ait daha önce gözlenen belirtiler veya bulgular olmaksızın ortaya çıkabilir.

Nöbetlerden önce ortaya çıkabilen belirtiler arasında şiddetli baş ağrısı, görme sorunları, zihinsel karışıklık veya davranış değişiklikleri yer alır.

Gebelik Zehirlenmesinin Önlenmesi ve Tedavisi

Gebelik zehirlenmesinin önlenmesi için, hamilelik öncesi ve sırasında doktor kontrollerine düzenli olarak gitmek gerekir.

Eğer preeklampsi şiddetli değilse, doğum ertelenebilir. Doktorunuz, gelecekteki sorunları önlemeye yardımcı olmak için kan basıncını düşürmek ve plasentaya kan akışını iyileştirmek amacıyla size yatak istirahati önerisi verebilir.

Annenin preeklampsisinin kötüleşip kötüleşmediğini belirlemek için trombosit sayısı, karaciğer enzimleri, böbrek fonksiyonu ve idrar protein seviyeleri gibi testler yapılabilir. Bebek ultrasonografi, kalp atış hızı takibi, fetal büyüme değerlendirmesi ve amniyotik sıvı değerlendirmesi gibi testlere tabi tutulabilir. (4)

Amerikan Obstetrik ve Jinekologlar Koleji, 34 haftadan ileri bir gebelik döneminde olan şiddetli preeklampsi vakalarında mümkün olan en kısa sürede doğum yapılmasını önermektedir. (4)

Hamilelik döneminde sağlıklı ve dengeli beslenmek her zaman mümkün olmayabilir. Hatta anne vücudunun gebeliğe ve sağlıklı bir doğuma hazır olması hamilelik öncesi sahip olduğu hayat tarzı, beslenme alışkanlığı, vitamin ve mineral depoları ile yakından ilgilidir.  Gebelik döneminde sağlıklı ve normal bir bebek gelişimini desteklemek ve vücudunuzun giderek artan ihtiyacını doğru kaynaklarla karşılayabilmek için İngiltere’nin 1 numaralı gebelik vitamini markası Pregnacare Plus kullanabilirsiniz.

Pregnacare Plus Birleşik Krallık Sağlık Bakanlığı tarafından tavsiye edilen seviyelerde 400µg folik asit ve 10µg D vitamini içerir. Takviye folik asit alımı, anne adayının folat düzeyini artırır. Düşük folat düzeyi, fetüsün gelişiminde nöral tüp kusurları için bir risk faktörüdür. (5)

Ayrıca, Pregnacre Plus tüm gebelik sürecinde günlük alınması tavsiye edilen dozlara uygun vitamin ve minerallerin yanı sıra, 300mg DHA içeren Omega-3 kapsülleri ile birlikte gelir. Böylece bebeğinizin gelişimine yüksek saflıkta balık yağı ile destek verebilirsiniz.

• https://www.nhs.uk/conditions/pre-eclampsia/
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/preeclampsia/symptoms-causes/syc-20355745
• https://medlineplus.gov/ency/article/000898.htm
• https://www.nichd.nih.gov/health/topics/preeclampsia/conditioninfo/treatments
• 26.01.2017 tarih ve 29960 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayınlanan Türki Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği