PABA (B10 Vitamini) Nedir? Faydaları, Yan Etkileri Nelerdir? 

PABA yani p-amino benzoik asit bazı gıdalarda doğal olarak bulunan, günümüzde kimya endüstrisi tarafından da üretimi gerçekleştirilen organik bileşiklerden bir tanesidir. PABA bazı kaynaklar tarafından B kompleks vitaminleri içerisinde kabul edilse de organizmadaki işlevi diğer B vitaminlerinden farklılık gösterir. Diğer vitaminler gibi bir vitamin olmamasına rağmen B grubu vitaminleri içerisinde gösterilen PABA bazı kaynaklarda BX veya B10 vitamini olarak da geçer. Peki PABA faydaları nelerdir ve PABA nasıl kullanılır? Bu soruların cevapları ve PABA hakkında merak edilenler için yazının devamını inceleyebilirsiniz.

PABA nedir?

PABA yani p-amino benzoik asit, son yıllarda B kompleks vitaminlerinin içerisinde kabul edilen, folik asidin (B9 vitamini) ön bileşenidir. (1) Bir başka ifadeyle p-amino benzoik asit folik asit yapımında rol oynar. Ancak PABA yardımıyla organizmada üretilen folik asit organizmanın ihtiyacını karşılamaya yetecek ölçüde değildir. Bu nedenle folik asit ihtiyacının dışarıdan gıdalar ve/veya gıda takviyeleri yardımıyla giderilmesi gerekir. Beyaz, kristal, organik bir madde olan PABA bira mayası, sakatat ürünleri, ıspanak gibi gıdalarda doğal olarak bulunur. (2) B10 vitamini insan sağlığı için elzem kabul edilen bir bileşik değildir. Bu nedenle de vitaminler arasında resmi olarak yer almaz.

PABA (B10 Vitamini) Faydaları Nelerdir?

B10 vitaminin sağlığa olan faydaları konusunda yapılan çalışmalar sınırlıdır. Bununla birlikte p-amino benzoik asidin başta cilt ve saç sağlığı olmak üzere organizma üzerinde olumlu etkileri olduğunu gösteren bilimsel çalışmalar da vardır.

Güneş Koruyucu Etkisi

Yapılan bazı bilimsel çalışmalara göre p-amino benzoik asidin bilinen en önemli etkilerinden bir tanesi cilt sağlığı ile ilgilidir. PABA, cildi güneşin zararlı ışınlarından korumaya yardımcı olur. Bu özelliği sayesinde uzun yıllar boyunca güneş koruyucu ürünlerin içerisinde yer verilen PABA’nın etkinliği ve güvenilirliği konusunda bazı tartışmalar vardır. Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından 2019 yılında hazırlanan bir rapora göre, B10 vitamini güneş kremlerinde kullanımı güvenilir ve etkili kabul edilmeyen bileşiklerden bir tanesidir. (3)

Ancak günümüzde hala bazı kozmetik ürünlerin içerisinde PABA’nın bir çeşidi olan Etilheksil dimetil para-aminobenzoik asit yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak Gıda ve İlaç Güvenliği Bakanlığı (MFDS) ve ABD Gıda ve İlaç İdaresine göre herhangi bir kozmetik üründe bulunan Etilheksil dimetil para-aminobenzoik asit konsantrasyonunun %8’i geçmemesi gerekir. (4)

Cilt Problemlerinin Çözümünde Rol Oynayabilir 

Bazı araştırmalar PABA’nın kuruluk, cilt renginde eşitsizlik gibi cilt problemlerinde etkili olabileceğini gösterse de bu konuda yeterli bilimsel çalışma yoktur. Bazı çalışmalar PABA’nın deri içerisinde plak birikimi önlemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. (5) Bunun yanı sıra ciltte oluşan beyaz lekelerin giderilmesinde ve cilt tonunun eşitlenmesinde de PABA etkili olabilir. (6) Ancak tüm bu çalışmalara bakarak B10 vitaminin cilt sorunlarında etkinliği hakkında kesin kanıya varmak zordur.

Saç Beyazlamasında PABA’nın Etkisi

PABA takviyeleri erken saç beyazlaması sorunu bulunan kişiler tarafından uzun yıllardan bu yana kullanılır. P-amino benzoik asidin saç pigmentasyonu üzerindeki etkinliği konusunda yeterli bilimsel araştırma olmamakla birlikte halk arasında PABA takviyeleri saç beyazlaması sorununa karşı yaygın olarak kullanılır. Bununla birlikte yapılan bazı bilimsel çalışmalara göre saç beyazlaması sorununa karşı PABA takviyesi kullananların saç renkleri takviyeleri kullanmayı bıraktıktan sonra tekrar eski haline geri dönebilir. (7) 

PABA (B10 Vitamini) Yan Etkileri Nelerdir?

PABA güvenilir dozlarda ağızdan alındığında muhtemelen güvenilirdir. (8) Ancak bazı kişilerde PABA içeren güneş kremlerinin kullanımına bağlı olarak kızarıklık, kaşıntı gibi alerjik reaksiyonlar görülebilir. (9) Bunun yanı sıra cilt yapısı hassas olan kişilerde PABA içeren güneş kremleri ciltte tahrişe neden olabilir. (8) PABA suda çözünen organik bir madde olarak kabul edilse de yüksek dozda alındığında bir miktar böbreklerde birikebilir. Bu nedenle yüksek dozda PABA takviyesi alınması karaciğer ve böbrek sorunları bulunan kişiler için riskli olabilir. (10) Karaciğer ve böbrek sorunları bulunan kişilerin herhangi bir takviye almadan önce doktorlarına danışması önemlidir. Yüksek dozda PABA alınması bu kişiler için güvensiz kabul edilir.

Oral yolla B10 vitamini takviyesi alan bazı kişilerde mide bulantısı, ishal, kusma gibi sindirim sistemi sorunları da görülebilir. Günümüzde güneş kremleri içerisinde kullanımı genellikle onaylanmayan PABA güneş koruyucu etkisiyle bilinse de bazı kişilerde güneş yanığı riskini de artırabilir. (8) PABA gibi bazı takviyeler antibiyotikler dahil olmak üzere reçeteli bazı ilaçlarla da etkileşime girebilir ve bu ilaçların etkinliğini azaltabilir. Bu nedenle herhangi bir ilaç kullanan kişilerin PABA takviyesi alırken mutlaka doktorlarına bilgi vermesi önerilir. (11) Ayrıca hamilelerde, emziren kadınlarda ve çocuklarda PABA kullanımına yönelik yeterli bilimsel çalışma yoktur. Bu nedenle bu kişilerin oral yolla B10 vitamini takviyesi kullanması önerilmez.

Ne Kadar PABA Alınmalı?

PABA takviyelerinin oral yolla kullanımına yönelik yeterli bilimsel veri yoktur. Bu nedenle yüksek dozda PABA alımı genellikle güvenli kabul edilmez. Yeterli bilimsel çalışma olmamasına bağlı olarak güvenilir kabul edilen bir PABA takviyesi dozu da yoktur. Piyasada bulunan PABA takviyelerinin büyük çoğunluğunda günlük 500 mg alınması önerilir. 

“PABA nedir?” sorusunun cevabı ve PABA hakkında merak edilen diğer detaylara da hakim olduktan sonra, kullanım hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz. PABA takviyelerinin güvenilirliği hakkında yeterli çalışma yoktur. Bu nedenle B10 vitamini takviyesi almadan önce alanında uzman bir doktora danışılması faydalı olur.

Kaynakça:

1. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/198044/mod_resource/content/0/Sulfanilamitler.pdf
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3491814/
3. https://www.fda.gov/media/124655/download
4. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0160345015303962
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4756553/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5017284/
7. https://www.karger.com/Article/FullText/504414
8. https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1004/para-aminobenzoic-acid-paba
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/309749/
10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18624965/
11. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780702028588500105