Uyku Problemi Nedir? Uyku Problemine Neler Sebep Olur?
Uyku, hepimizin her gün mutlaka yerine getirmesi gereken bir ihtiyaçtır. Vücudumuzun dinlenmesi ve başta beyin olmak üzere tüm organlarımızın doğru bir şekilde çalışması için düzenli ve kaliteli bir uykuya ihtiyaç vardır. Ancak bazı durumlarda uyku problemi görülebilir. Böyle zamanlarda uyku probleminin giderilmesine katkı sağlayan vitaminler tercih edilebilir. Örneğin magnezyum, yorgunluğun ve bitkinliğin azalmasına katkıda bulunur. (1) Peki, uyku problemi nedir ve nasıl başa çıkılır?
Uyku Problemi Nedir?
Vücudun dinlenmesi ve yenilenmesi için ihtiyacı olan en önemli aktivite uykudur. Ancak bazı durumlarda kişi, yeterli süre boyunca ve kaliteli bir şekilde uyuyamayabilir. Bu gibi durumlara sebep olan rahatsızlara genel olarak “uyku problemi” adı verilir.
Uyku Problemi Neden Olur?
Uyku problemine yol açan pek çok sebep vardır. Bu sebepler psikolojik ya da fizyolojik tabanlı olabileceği gibi idiopatik olarak tanımlanan sebebi bilinmeyen problemlere bağlı olarak da gelişebilir.
Uyku Problemi Belirtileri Nelerdir?
Uyumakta güçlük çektiğiniz zamanlar oluyorsa ve uyku problemleriniz olup olmadığını anlamak istiyorsanız şu belirtilerin kendinizde olup olmadığına bakabilirsiniz: (2)
- Uyku sırasında horlama
- Uyku sırasında terleme
- Uyurken bir anda nefesin kesilmesi
- Uykunun sık sık tuvalet ihtiyacı nedeniyle kesilmesi
- Kolay bir şekilde uykuya dalamama
- Normalden daha fazla uyuma ihtiyacı
- Uyku esnasında ağzın kuruması ya da burnun tıkanması
- Yeterince uyumuş olunmasına karşın yorgun bir şekilde uyanma ya da gün içinde uyuma ihtiyacı duyma
- Reflü adı verilen ve uyku sırasında ağza acı ve ekşi mide sıvılarının gelmesi durumu
- Unutkanlık yaşanması
- Keyifsiz ruh hali
- Odaklanmakta güçlük yaşama
- Ani öfke patlamaları, çabuk sinirlenme hali
- Cinsel isteksizlik
Uyku Problemimiz Olup Olmadığını Nasıl Anlarız?
Uyku problemi yaşıyorsanız, şu rahatsızlıklardan birini yaşıyor olabilirsiniz: (4)
Uyku Apnesi
Uyku ile ilişkili solunum bozukluğunun başında uyku esnasında nefes durması rahatsızlığı gelir. Uyku apnesi sendromu olarak bilinen rahatsızlık, kişinin uyku sırasında nefessiz kalması, baş ağrısı, horlama, aşırı uyuma ve buna rağmen yorgunluk hissetmesi şeklinde kendini gösterir. Kilo problemi yaşayan kişilerde daha çok görülür. Kişinin kilo vermesi ile birlikte bu rahatsızlıkta hafifleme yaşanabilir.
İnsomnia
Halk arasında uyuyamama hastalığı olarak bilinen insomnia problemi yaşayan kişiler, uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürme konusunda şikâyetlere sahip olurlar. Uyumakta zorlanıyorsanız, sık sık uyanıyorsanız, insomnia probleminiz olduğunu düşünebilirsiniz. İnsomnia hastalığının sebepleri arasında genetik yatkınlık ve yanlış uyku alışkanlıkları gösterilebilir. Gece boyunca yeterince uyuyup dinlenemeyen kişilerin yaşam kalitesi bu durumdan olumsuz etkilenir. Devam etmesi durumunda iş ve sosyal hayatları da zarar görmeye başlar.
Hipersomnia
İnsomnianın tam tersi bir uyku problemi olan hipersomnia, kendini aşırı uyku ihtiyacı duyma şeklinde gösterir. Hipersomnia uyku probleminiz var ise günde 10-12 saatlik uyku süresi bile yeterli gelmeyebilir. Hipersomnianın ileri boyuttaki haline narkolepsi adı verilir. Narkolepsi, aniden gelen ve durdurulamayan uyku atakları olarak bilinir.
Huzursuz Bacak Sendromu
Huzursuz bacak sendromu yaşayan kişiler, uyku sırasında bacaklarını hareket ettirme isteği duyarlar. Bu durum çoğu zaman uyumaya engel teşkil eder. Bacakta karıncalanma ve uyuşma yaşandığı görülür. İyileşmesi veya hafifletilmesi için çeşitli egzersizler ve ilaçlar önerilebilir.
Polisomnografi (Uyku Testi) Nedir?
Polisomnografi, yani uyku testi, uyku problemlerinin teşhis edilmesinde kullanılan standart bir testtir. Hastanelerin nöroloji bölümlerinde yer alan uyku laboratuvarlarında uygulanan bu test, uyku esnasında kişinin beyin ve vücut aktivitelerinin ölçülmesine olanak verir.
Hastanın vücuduna çeşitli alıcılar yerleştirilir ve uyuması beklenir. Bu alıcılar sayesinde uyku boyunca kişinin beyin dalgaları, solunum hareketleri, kalp atışı gibi aktiviteleri kaydedilir. Kişi uyurken gece boyunca uyku teknisyeni veya hemşireler testin uygulanmasını sağlarlar.
Polisomnografi ile testin tamamlanması ile birlikte kişinin rahatsızlığına tanı konarak uygun tedaviye başlanabilir. (3)
Uyku Problemi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Uyku probleminin tedavi edilmesinin ilk adımı, bu rahatsızlığın temelinde yatan nedenin tespit edilmesidir. Sebebin doğru bir şekilde belirlenmesi, rahatsızlığın ilerlemesini önlemede ve sorunun giderilmesinde önemli rol oynar.
Doğru tanının konulması için bazı durumlarda hastanın şikayetlerinin sorgulanması yeterli olabilirken bazı durumlarda ise çeşitli tetkiklerin veya uyku testinin uygulanması gerekebilir.(3)
Kaliteli Uyku İçin Öneriler
Uyku problemi günümüzde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Ancak kaliteli bir uyku düzenine sahip olmak elbette zor değildir. Yaşamınız içerisinde gerçekleştireceğiniz küçük değişiklikler bile uyku kalitesinin artmasına imkân tanır.
Kaliteli bir uyku için şu önerileri uygulamakla işe başlayabilirsiniz:
- Yatak odanızda cep telefonu, televizyon, bilgisayar ya da tablet gibi eşyaları bulundurmamaya özen gösterin.
- Akşam saat 19:00’dan sonra yemek yememeye dikkat edin.
- Uyumadan önce çay, kahve gibi kafeinli içeceklerden uzak durun.
- Genellikle aynı saatlerde yatıp yine aynı saatlerde uyanmaya kendinizi alıştırın.
- Uyku saatinizi, en geç 23:00’de uykuya dalmış olacak şekilde ayarlamaya çalışın.
- Uyuyacağınız odanın sıcaklığının 21 ya da 22 derece civarında olmasına özen gösterin.
- Her ne kadar keyifli olsa da televizyon karşısında uyumaktan uzan durun. Bu alışkanlık, uyku kalitenizi olumsuz yönde etkiler.
- Düzenli olarak spor yapmaya gayret edin. Haftada üç gün yapacağınız spor, uyku kalitenizi artırabilir.
- Uyumakta güçlük çekiyorsanız, gün içinde spor yapmayı deneyebilirsiniz. (5)
Tüm bunlara rağmen uyumakta güçlük çekiyorsanız yatakta 45 dakikadan fazla kalmayın. Başka bir odaya geçerek yarım saat dinlenip ya da kitap okuduktan sonra tekrar uyumaya çalışmayı deneyin.
Uyku Probleminin Giderilmesine Katkı Sağlayan Vitaminler
Uyku problemini hafifletmek için çeşitli vitamin takviyeleri almayı düşünebilirsiniz. Örneğin magnezyum, yorgunluğun ve bitkinliği azalmasına katkıda bulunur. (1)
Siz de uyku problemi yaşıyorsanız magnezyum, demir, iyot, çinko gibi vitaminler, mineraller ve özel besinler bulunan gıda takviyelerini kullanabilirsiniz.
